Waarin Dries van der Vossen de principes van Mission Command uitlegt, Hélène Vletter-Van Dort de impact belicht van geopolitieke ontwikkelingen op de bestuurskamer, Inge Brakman de kracht van menselijke waarde koestert en Jan Berent Heukensfeldt Jansen stilstaat bij de waarde van immateriële zaken. Bovendien kunt u nu de bundel ‘Onze raad functioneert prima’ bestellen die partner John Jaakke schreef.
1. De adviesaanvraag
Waarin een partner van De Bestuurskamer vertelt over een specifieke opdracht en de gekozen aanpak.
Dries van der Vossen: “Tijdens mijn tijd als CEO van de Bilderberg Hotelgroep kregen we in 2013 volop te maken met de gevolgen van de economische crisis. In 2020 herhaalde zich een dergelijke noodsituatie toen Covid uitbrak. Ineens stond het hele bedrijfsmodel op losse schroeven. Natuurlijk hadden we een strategie opgeschreven, maar die kwam meteen zwaar onder druk te staan. Ineens draaide alles om het vinden van een vorm waarin we de strategie toch konden operationaliseren, ook al waren allerlei zekerheden plotseling weggevallen.”
“In die tijden heb ik veel gehad aan lessen die ik eerder in mijn leven heb geleerd. Met name de vraag hoe leiders de vertaling kunnen verbeteren van strategie naar uitvoering. Als oud-officier van het Korps Mariniers herinnerde ik me de principes van Mission Command. Die leerde ik tijdens mijn officiersopleiding. Dat is in mijn optiek de beste business school die er is.”
“Een van de basisprincipes: Leiderschap betekent inspireren en richting geven. Bouw een sterk team en delegeer maximaal. Wees altijd duidelijk over je intenties. Wat gaan we doen en waarom? Wat zijn daarbij in mijn ogen de belangrijkste uitdagingen en hoe los ik die met mijn team op? Zorg dat iedereen dezelfde informatie krijgt: geen verborgen agenda’s. Wees duidelijk naar team en organisatie, creëer bewustzijn over ‘waar we voor staan, waar we naar toegaan, waarom we dat doen en wat eenieders rol daarin is’.”
“Strategie is niets meer dan een chic woord voor ‘keuzes maken’. Strategie draait om wat écht belangrijk is voor, en waarde toevoegt aan je organisatie. Het is eerder missie dan plan. Je zult in tijden van onzekerheid vooral moeten kiezen wat je niet gaat doen, om ruimte te maken om datgene dat je wel wilt doen, ook op een goede manier te doen.”
“Plannen, daar ben ik de afgelopen veertig jaar wel achter gekomen, zijn nutteloos, maar planning is alles. Focus dus niet op alle planmatigheden en controlemechanismen als leider. Stuur niet op kleine technische details. Dat zorgt alleen maar voor ‘paralysis by analysis’. Medewerkers dienen onafhankelijk te kunnen denken, dat is zoveel beter dan gehoorzamen. Voor hen geldt: don’t ask for permission, ask for forgiveness. Het opstellen van heldere richtlijnen helpt wél.”
“Samenvattend draait het om het omarmen van het principe dat leiderschap vooral dienend en voorwaardenscheppend is voor een succesvol team. Daarbij helpt het loslaten van de overtuiging dat alles vooruit te plannen, en het glashelder formuleren van richting en reden. De grote missie in plaats van de kleine details. Principes in plaats van regels.”
Er is een schitterend boek van Simon Sinek dat ik leiders heb aangeraden tijdens stevige veranderprocessen: ‘Leaders Eat Last’. Het verhaal van hoe je als leider een succesvol team bouwt door inspiratie, vertrouwen en voorwaarden te scheppen voor je team en daarbij het voorbeeld te zijn. De titel zegt alles, je eet als laatste als het team gegeten heeft.”
.jpg)
2. Drie relevante vragen
Waarin een partner van De Bestuurskamer drie vragen beantwoordt over actuele trends in de zakelijke arbeidsmarkt.
Er hangen geopolitiek gezien donkere wolken boven het Nederlandse bedrijfsleven…
Hélène Vletter-Van Dort: “Zeker. De geopolitieke ontwikkelingen die elkaar nu in ongekend rap tempo opvolgen, hebben onvermijdelijk effect op de beslissingen die ook in Nederlandse bestuurskamers worden genomen. Vragen die voorheen maar af en toe op tafel kwamen, zijn ineens centraal komen te staan. In welke landen kunnen we nog actief zijn gezien eventuele handelssancties? Zien we druk komen op toeleveringsketens? Wat doen we met bestaande partnerships die ineens niet meer logisch lijken? Met afzetmarkten die wegvallen of met grondstoffen die ineens fors duurder of lastiger te verkrijgen worden? Al die zaken hebben effect op de besluitvorming en vooral ook op de houdbaarheid van de bestaande strategie. Dat speelt ook bij ondernemingen waar ik zelf toezicht houd, daar is geopolitiek een centraal agendapunt.”
Wat te doen?
“De manier om je hiertegen als onderneming te wapenen is door een gedegen scenarioplanning. Dat vraagt van bestuurders dat zij vermeende zekerheden loslaten en plannen maken die heel flexibel zijn. Het draait nu allemaal om de wendbaarheid van de organisatie, of die nou groot is klein is. Verder dienen bestuurders volop te investeren in de kwaliteit van hun relaties. Zoek de mensen op die je nu nodig hebt, haal actief de banden aan met je zakelijke relaties, check of je binnen een telkens veranderende context toch een zekere mate van zekerheid en vertrouwen kunt realiseren – in de hele keten.”
Hoe kan een toezichthouder in deze tijden adviseren?
“Commissarissen dienen hun traditionele rol als brenger van rust en stabiliteit te verstevigen – net als hun rol van kritische toetser van het beleid. In dit geval: de mate van soliditeit van de scenarioplanning. Heeft het bestuur werkelijk een open mind bij het inschatten van alle voorzienbare risico’s en die adequaat geadresseerd? Het is belangrijk dat vermeende zekerheden en gevestigde belangen kritisch onder de loep worden genomen zodat de onderneming met een open blik maar ook goed voorbereid kan kijken naar de toekomst, die nu onzekerder is dan lang tijd het geval was. Toezichthouders dienen er in een turbulente wereld voor te zorgen dat bestuurders niet, om een groot woord te gebruiken, in paniek raken. Dat kan het best door veel inzet op voorbereiding. Het voeren van gesprekken over de kwaliteit van de scenarioplanning – en over de gedachten die in de board leven over de verschillende scenario’s. Goede voorbereiding op eventualiteiten en steun als het onverhoopt toch weer anders loopt dan we konden voorzien – dat is in deze tijden een prioriteit voor een commissaris. De geopolitieke onzekerheid zal zeker nog vier jaar aanhouden, en daarna moeten we nog maar zien wat er is overgebleven van het wereldwijde democratische bouwwerk, inclusief de handelszekerheden.”
.jpg)
3. Inspiratiebronnen
Waarin een partner van De Bestuurskamer kennisbronnen deelt die hem of haar inspireren.
Inge Brakman: “David Brooks heeft een prachtig boek geschreven, ‘De kunst van mensen kennen’. Hij schrijft als columnist van de New York Times over sociale en psychologische factoren die van invloed zijn op ons welbevinden. En over de menselijke basisbehoeften: gezien, herkend en erkend te worden. Waarom is dat nu interessant? Brooks schetst een ontluisterend beeld over de eenzaamheid van Amerikanen. Hij toont aan dat het ineenstorten van sociale relaties waarbij mensen zich niet gezien en erkend voelen, leidt tot eenzaamheid, verdriet en uiteindelijk verbittering en wantrouwen. En dat is weer een voedingsbodem voor populisme.
Brooks beschrijft wat nodig is voor een samenleving waarin we wel naar elkaar blijven omkijken. Het boek biedt handvaten voor het verdiepende gesprek wat daarvoor nodig is: hoe kun je elkaar écht begrijpen? Wat is daarvoor nodig? Hoe kunnen we blokkades wegnemen die erkenning in de weg staan
Dit boek geeft ook tegenwicht aan de ontwikkelingen nu, waarin onder Trump ruim baan wordt gegeven aan de tech-bedrijven die af willen van de tegenmachten, de checks and balances die horen bij de democratie. Die ontwikkeling gaat voorbij aan de menselijke waardigheid. Niet de techniek, maar de mens, moet centraal blijven staan. Daarvoor is nodig dat we elkaar blijven begrijpen en dat wij onze sociale relaties koesteren.”
4. De wereld buiten
Waarin een partner van De Bestuurskamer enkele persoonlijke suggesties geeft die helpen om het leven nog mooier te maken.
Jan Berent Heukensfeldt Jansen: ‘Als oud-verzekeraar en -bankier heb ik me jarenlang met veel plezier in de wereld van de haute finance begeven. Echter, hoe ouder ik word, hoe meer ik de waarde inzie van niet-materiële zaken. Het is zoals ik laatst las in een interview met een topman uit het bedrijfsleven. Hem werd gevraagd wat er op zijn grafsteen zou moeten staan. ‘In elk geval niet: hij heeft de variabele kosten toch maar mooi onder controle gekregen’, zei de man – ik moest erom grinniken, maar die opmerking zette me wel aan het denken. Mijn zus is kunstenares. Ze maakt schitterende vloerkleden, keramiek, schilderijen. Ze heeft nooit een rijkeluisleven begeerd en het geld dat binnenkwam altijd prudent beheerd. Toch heeft ze meer kleur aan de maatschappij gegeven dan ik, met mijn goede pensioen en mijn keurige loopbaan. Uiteindelijk draait er het in het leven om dat je jezelf weet te vinden – dat je je eigen vrijheid vormgeeft opdat je de beste versie van jezelf kan zijn, voor jezelf en voor de mensen om je heen.” Instagram: henriettehjansen, www.henriettejansenmaison.com
Binnenkort: Onze raad functioneert prima
Binnenkort kunt u de vernieuwde bundel ‘Onze raad functioneert prima’ bestellen. In 15 puntige columns geeft John Jaakke praktische wenken en inzichten over de praktijk van besturen en toezichthouden. Opgedaan in zelfevaluaties die door De Bestuurskamer zijn begeleid. Nog even geduld…
.png)
